Voltaire

François-Marie Arouet, Voltaire izenarekin ezagunagoa, 1694ko azaroaren 21a jaio zen Paris-en (Frantziako Erresuma) eta 1778ko maiatzaren 30ean hil zen Paris-en (Frantziako Erresuma). Frantziar idazlea, historialaria, filosofoa eta abokatua izan zen, frankmasoneria-ko taldean zegien eta Ilustrazioaren pertsonaia nabarmenenetako bat izan zen.

Legegile-familia burges batean jaio zen. Voltairek bost anai-arreba izan zituen eta guztietan gazteena izan zen Voltaire; anaietako bi oso gazte jaio ziren.

Zazpi urte zituela, ama hil zitzaion; harrezkero, dirudienez, isolaturik bizi izan zen bere familiaren barruan, besteak beste, aitarekin oso ondo eramaten ez zelako. Bere arreba Margueritekin eta haren bi alabekin izan zituen maitasunezko harreman sendoenak. Voltairek Lais-le Grand jesuiten eskolan egin zituen oinarrizko ikasketak, ondoren, nolabait beharturik, epaile-ikasketak hasi zituen.

Idatzi haren ondorioz, erbesteratu egin zuten.

Parisa itzuli zenean, beste bi poema iraingarri idazteagaitik kondenatu zuten berriz ere. 1718an “oedipe”(Edipo) eta 1725ean “Marianne”. Berehala askatu zuten, baino parisetik alde egiteko baldintzarekin. Voltaire, Orduan inglaterrera joan zen eta han bizi zen 1729.  

1735ean kendu zioten Bigorra eta lan eta lan hasi zen: lan historikoak, tragediak, eleberriak, gai filosofiko eta politikoei buruzko bertsoak… 

Idatzi zituen Berlinen argitaratu zen Le siecle de Louis XIV. 1753ean prusia utzi eta Seroneseko abadian Delices, La pucelle, La loi noturelle, eta Esais sur les moeus historiaren fibsofiaren lan handia. 

1758an Ferneyko gaztelua erosi zuen Frantziako lurraldean eta han hartu zuen bizilekua.

Hurrengo urteetan, historiaren eta politikaren alorrean Voltairek idatzi zituen lan naguietako batzuk argitaratu ziren: lan horiek gai nagusia erligio fanatismoaren kontrako borroka zen. 

Voltairek lan ugari idatzi zituen; 1828an Bachautek prestatu zuen edizio kanonikoa (1877an Molaindek osatua) 52 liburukik osatzen dute.