Bután

Bután, ofizialki Bután-go Erresuma, Himalaian kokatutako Asiako hegoaldeko herrialdea da eta itsasora irtenbiderik gabekoa. Iparraldea Txinako Herri Errepublikarekin mugatzen du eta hegoaldea Indiarekin.

Bután, bere organoak eta gobernuaren egoitza hiriburuan dago, Timbu. 40 994 km²-ko azalera du. 

Planetako herrialde txikienetako eta gutxien populatuetako bat da. Bere lurraldea hamar probintziatan banatuta dago.

  Monarkia konstituzional batek gobernatzen duen nazioa da, zeinetan, erregea (Jigme Khesar Namgyel Wangchuck, errege dragoia) estatu burua eta lehen ministroa gobernu burua da. Era berean, monarkak berak izendatutako ministroen kontseilua dago (Kide horiek bost urtez finkatuta daude), lehen ministroa gomendioarekin batera eta batzar nazional batek onartuta. 



Tresna ugarien presentzia eta armek frogatzen dute gaur egungo Bután lurraldea, 4.000 urtetik gora egon dela populatua. Azterketa arkeologikoen gabezia gorabehera egon arren, historialari batzuek teorizatu dute historiaurrean zehar existitu zirela. Estimatzen da lurralde horiek 500 K.a. eta 600 K.o. urteen artean populatu zirela.

Herrialdearen jatorria gure garaiko VIII. mendekoa da, budismoa tibetarren sarrerarekin eta bere inperioaren hedapena gaur egun Bután den lurraldean. XVII. mendearen hasierara arte, Bután garrantzi gutxiko feudo multzoa, biztanleria etengabeko gerretan zegoena baino ez zen, lurraldea bateratua izan zen arte Shabdrung Ngawang Namgyal tibetar eta buruzagi militarraren eskutik.

Budismoa herrialdean sartu zen VII. mendean. Lehen enperadore Tibetano-a, Songtsen Gampo, filosofia hau bihurtua zena eta bere inperioa Sikkim eta Bután-era hedatu zuena, bi tenplu budista eraikitzeko agindu zuen Bumthang-en eta Paro-en. Handik aurrera, budismoa batez ere 746. urtetik hedatu zen Sindhu Rāja enperadorearen menpe, Indiako erbesteratua zela, nork gobernua bat ezarri zuen Bumthang-en, Chakhar Gutho jauregitik, Tibet-en egiten ari ziren jazarpen erlijiosoengatik ihes egin zuena. 

Padma Sambhava santu budista, Gurú Rimpoché bezala ere ezaguna, 747an iritsi zen Bután-era. 
Bután erresuma Indiarengandik independentea bihurtu zen 1949ko abuztuaren 8an.

  Bután-eko dirua, Ngultrum butanés da. Horko arkitektura herrialdearen kulturaren seinale garrantzitsuetako bat da, kolore bereziak direla eta egiturak jarraitzen dituzten ereduak. Eraikinak normalean egur geruza batez estalita daude, baina ateen ertzak eta leihoak apaintzen dira normalean lore ereduekin, animaliak edo erlijiosoak. Nabarmentzekoa da, halaber, egitura tradizionalek ez dutela aldez aurretik plangintzarik, beraz, etxe horietako batzuk bitxiak izaten dira.