Stan Lee

Stanley Martin Lieber, 1922ko abenduaren 28an jaio zen Manhattan-en (Nueva York-en, Estatu Batua) eta 2018ko azaroaren 12an hil zen Los Ángeles-en (California-n, Estatu Batua) 95 urte zituela, miokardio infartu akutua-ren gaitik.  


Stan Lee izenarekin ezagunagoa, idazlea izan zen eta komiki editore amerikarra, pelikula ekoizleaz eta noizean behin zinema aktoreaz gain.

Batez ere mundu komikoko pertsonaia konikoak sortu dituelako da ezaguna, adibidez; Spider-Man, Hulk, Iron Man, Los 4 Fantásticos, Thor, Daredevil, Doctor Strange, X-Men, Pantera Negra, Capitán América, Hombre Hormiga eta Bruja Escarlata etab, ia beti Steve Ditko eta Jack Kirby marrazkilariekin batera. Stan Lee-ren lana funtsezkoa izan zen Marvel Comics-en hedapenerako.

Gaur egun ere, Marvel komikiak bereizten dira aurkezpen etiketetan "Stan Lee aurkezten" beti adieraziz. Bronx-eko DeWitt Clinton Institutuan ikasi zuen eta bitartean, hainbat lan egin zituen idazle obituario eta prentsa komunikatzaile gisa, 1940. urtearen amaiera arte, batxilergoa amaitu eta gutxira,Timely Comics argitaletxean laguntzaile lana lortu zuen (gaur egun Marvel Comics) orduan Martin Goodman-en jabetzakoa zen.

20 urte zituela, gidoilari gisa debutatu zuen Captain America protagonista zuen bi orrialdetako historio batekin. Etorkizuneko nobeletarako bere izena erreserbatu nahian, lehen lan hau "Stan Lee" seudonimoarekin sinatu zuen. Hamarkadak geroago, ofizialki aldatu zuen izena, jadanik unibertsalki ezaguna zen izengoitia hartuz.

1961ean arrakasta izan zitzaion, Los 4 fantasticos-en sorrerarekin, baina oraindik istorio askozaz gehiago sortuko zituen. Urte batzuetan, Jack Kirby eta Steve Ditko-rekin batera sortu zuen argitaletxearen pertsonaia klasikoen zatirik handiena. Arrakasta horrek Marvel uneko argitaletxe garrantzitsuena bihurtu zuen eta amerikar komikiaren Zilarrezko Aroa deiturikoaren hasiera markatu zuen.

Ezkondu egin zen eta alaba bat eduki zuen.

 

UCM estreinatu zenetik, 2008an, Stan Lee-k omenaldi sinbolikoak jaso ditu, cameo gisa, bere film gehienetan. Nahiz eta batzuetan, bere osasun egoera eta bere adin aurreratua, eragotzi zion filmaketa tokietara joatera.

Bere karisma eta sormen gaitasunak eragina izan zuen geroko egile askotan. Bere lanaren ezaugarri batzuk honako hauek dira:

• ·     Pertsonaien humanizazioa, bere identitate superheroikoa haratago. Horretarako, bere heroi guztiek puntu ahula izan behar dutela azpimarratu du.

• ·     Hizkera nagusi eta apaindua, hori artikuluen kasuan eta publizitate testuak, auto-parodiaren artean bihurtzen dela.

• ·     Mugimendu askatasun handia eman zien bere marrazkilariei, "Marvel metodoa" deiturikoaren bidez: Lee-k istorioaren sinopsia egin zuen, artistarengana pasa zena eta gero, elkarrizketak idatzi zituen bukatutako marrazkian oinarrituta. 

• ·     Azpimarratu zuen bere pertsonaiak deitzerakoan izenarekin eta abizena hasierako letra berdinekin (Peter Parker, Loki Laufeyson, Matt Murdock, Stephen Strange, Susan Storm, Reed Richards, Otto Octavius, Silver Surfer, besteak beste).

• ·     Historietan gertatzen ziren gertakariak, bere pertsonaietan nola-baitean eragitea.